Suriye’ye dönen sığınmacılar baskı ve zulümle karşı karşıya
New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), “Hayatlarımız Ölüm Gibi: Lübnan ve Ürdün’den Dönen Suriyeli Sığınmacılar” adlı 72 sayfalık bir rapor yayımladı. Raporda, Suriye’ye dönen sığınmacıların güvende olmadığı vurgulandı. Geri dönen 65 kişinin aile üyeleriyle görüşüldüğü belirtildi. Bu kişilerin arasında 21 tutuklama ve keyfi gözaltı, 13 işkence, 3 kaçırılma, 5 yargısız infaz, 17 zorla kaybolma ve 1 cinsel şiddet vakasının belgelendiği kaydedildi. HRW ayrıca Suriye, Ürdün ve Lübnan‘dan üç avukat, dört araştırmacı uzmanla görüştü. Rapor için STK’ların, Ürdün ve Lübnan’daki Birleşmiş Milletler (BM) ile insani yardım kuruluşlarıyla çalıştığı ifade edildi. HRW, Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönüşleriyle ilgili raporları gözden geçirdi. İlgili ulusal-uluslararası yasaları, kararnameleri, yönetmelikleri ve mutabakat zaptlarını analiz etti. Raporda geri dönenlerin, çatışmaların büyük ölçüde yok ettiği ülkede hayatta kalmak ve temel ihtiyaçlarını karşılamak için mücadele ettiği aktarıldı. Yaygın mülkiyet hakları ihlalleriyle birlikte diğer ekonomik zorluklar gibi birçok konunun sürdürülebilir geri dönüşü imkansız kıldığı belirtildi.
Suriye’ye dönen sığınmacılar işkenceye uğruyor
Raporda, Lübnan ve Ürdün’den Suriye’ye dönen sığınmacıların, rejimin güvenlik güçleri ve rejim destekli milislerce keyfi tutuklamalara, gözaltılara, işkence ve kötü muamelelere, zorla kaybolmalara ve yargısız infazlara maruz kaldığının belgelendi. Lübnan’dan Suriye’deki memleketi Kuneytra’ya dönen 38 yaşındaki bir kişi HRW’ye konuştu. “Güvenlik teşkilatlarının insanları terörize etmesi sona erene kadar Suriye’de kimse güvende olmayacak.” ifadelerini kullandı. Raporda, BM’nin geri dönen sığınmacılara uluslararası koruma ve insani yardım sağlamakla görevli olduğu hatırlatıldı. Tüm ülkelerin Suriye’ye zorla geri göndermeleri durdurmaları gerektiği ifade edildi. Raporda, Suriye’de sivillere yönelik zulmün açıkça görüldüğü halde pek çok ülkenin Suriye’ye geri dönüşü teşvik etmeye devam ettiği belirtildi.
Suriye’ye dönen sığınmacılar barınamıyor
Raporda, Lübnan ve Ürdün‘ün ilk dönemler Suriyeli sığınmacılara karşı daha iyi bir tutum sergilediği ancak zamanla sayıları artan Suriyelilerin hayatlarını zorlaştırmak ve ülkelerine geri dönmeye zorlamak için kararnameler ve düzenlemelerle agresif geri dönüş politikası uyguladığı hatırlatıldı. Raporda Lübnan’ın, sokağa çıkma yasakları, tutuklamalar, yasal ikamet ile istihdam ve eğitime erişim uygulamalarıyla geri dönüşe zorlayıcı önlemler aldığı aktarıldı. Ülkede ağırlaşan ekonomik krizin Suriyelilerin yüzde 90’ını aşırı yoksulluk içinde bıraktığına işaret edildi. Buna karşın, Ürdün’ün büyük ölçekli organize geri dönüşler için kamuoyu önünde baskı yapmadığı ve sığınmacılara bazı yasal çalışma fırsatları sağladığı kaydedildi.
